Dendoflora pożytkowa (2) (04/2021)

Bluszcz pospolity

Bluszcz pospolity (Hedera helix) – pnącze o zimozielonych liściach, wspinające się za pomocą korzeni czepnych nawet na wysokość 20–25 m. Liście skórzaste, trójklapowe, na pędach kwiatostanowych – jajowate i całobrzegie. Kwiaty małe, zielonkawożółte, zebrane w kuliste baldachogrona. Pojawiają się późno, na przełomie września i października. Kwitną tylko okazy rosnące wertykalnie. Bluszcz zalicza się wąskiej grupy roślin dobrze znoszących całkowite zacienienie (nawet na północnych ścianach budynków). W okresie kwitnienia bardzo licznie odwiedzany przez pszczoły (pyłek i nektar). Całkowicie mrozoodporny, jednak na stanowiskach silnie nasłonecznionych, narażonych na zimowe wiatry, może podmarzać i wówczas staje się podatny na ataki przędziorków.

Róża

Róża (Rosa) – grupa roślin wyjątkowo bogata w gatunki i odmiany hodowlane. Współczesne kultywary cechują się różnorodną kolorystyką kwiatów, siłą wzrostu, odpornością na choroby oraz długością kwitnienia – początek kwitnienia w połowie maja do pierwszych późnojesiennych mrozów. Mamy do wyboru róże okrywowe, krzaczaste czy czepne (pnące). Paleta możliwości jest praktycznie nieograniczona. Zaobserwowałem dość częste loty pszczół głównie w poszukiwaniu pyłku, szczególnie na kwiatach rozmaitych gatunków róż.

Wawrzynek wilczełyko

Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) – krzew, który dorasta do wysokości jednego metra, wolno rosnący. Liście eliptyczne, wąskie, długości 5–10 cm. Często spotykany w lasach na żyznych, wilgotnych stanowiskach. Kwiaty średnicy 12 mm, różowofioletowe, silnie pachnące, w pęczkach po dwa–trzy, ukazują się na pędach dwuletnich. W zacisznych, słonecznych stanowiskach kwitnienie rozpoczyna się już pod koniec lutego (początek marca); w otoczeniu otwartym – miesiąc później. Kwitnie dość długo, ok. dwóch–trzech tygodni. Kwiaty znoszą spadki temperatury do -10°C. Obficiej kwitnie na stanowisku słonecznym. Najlepiej rośnie na żyznym, umiarkowanie wilgotnym podłożu. Gatunek całkowicie odporny na mrozy. Rozmnażany z nasion wchodzi w okres kwitnienia po dwóch–trzech latach. Gorzej rośnie na glebach suchych i jałowych. Uwaga! Ozdobne, jaskrawoczerwone owoce krzewu są trujące (!). W handlu spotyka się odmianę ’Alba’ o białych kwiatach i żółtych owocach (również trujących). Kwitnie znacznie obficiej w porównaniu z opisywanym gatunkiem i jest liczniej odwiedzana przez pszczoły.

Leszczynowiec skąpokwiatowy

Leszczynowiec skąpokwiatowy (Corylopsis pauciflora) – krzew, który osiąga ok. 2 m wysokości, o szeroko rozpostartych gałęziach. Liście jajowato-sercowate o długości ok. 10 cm. Kwiaty drobne, w budowie podobne do pierwiosnka (Primula veris), średnicy do 10 mm, żółte, pachnące, zebrane w zwisające grona długości 3–6 cm. Zaobserwowałem bardzo liczne obloty pszczół (nektar i pyłek). W zacisznych, słonecznych lub półcienistych miejscach, na żyznym, umiarkowanie wilgotnym podłożu, rośnie przyzwoicie. Nie znosi natomiast zarówno obecności wapnia w glebie, jak i letniej suszy. Kwiaty, bardzo obfite, pojawiają się już na początku marca i utrzymują przez ok. dwa tygodnie. Na stanowisku narażonym na zimowe wiatry mogą przemarzać pączki kwiatowe. Szczególnie odpowiedni dla klimatu zachodniej i południowej Polski. W ofertach szkółek spotykany rzadko.

Dereń jadalny

Dereń jadalny (Cornus mas) – rozłożysty krzew lub małe drzewko; gatunek wielopniowy o wysokości do ok. 5 m. Liście długości do 10 cm, eliptyczne. Kwiaty w sprzyjających warunkach pogodowych (ciepła i wczesna wiosna) pojawiają się na pędach już na początku marca. Zazwyczaj kwitnie obficie w drugiej połowie marca do początku kwietnia. W naszych warunkach klimatycznych jest gatunkiem całkowicie mrozoodpornym i dodatkowo wytrzymałym na suszę. Obecnie to dość popularne i poszukiwane drzewo ze względu na jadalne, cenne owoce (dereniówka). Najlepiej rośnie na glebach żyznych, głębokich i przepuszczalnych. W handlu znaleźć można kilka odmian o barwnych liściach i wiele odmian owocowych. Termin kwitnienia oraz obfitość kwiatów sprawiają, że gatunek ten jest masowo oblatywany przez pszczoły.Rozmnażany wegetatywnie – ukorzenione pędy lub szczepione egzemplarze wchodzą w okres kwitnienia już w następnym sezonie. Rozmnażany generatywnie przez wysiew nasion, w okres kwitnienia wchodzi dopiero po kolejnych 3–5 latach (w optymalnych warunkach). Nasiona podsuszone przelegują nawet 2–3 lata.

Wiśnia wczesna

Wiśnia wczesna (Prunus incisa) – duży krzew lub małe drzewko, wysokości do 4–5 m. Liście jajowate długości 3–5 cm. Białoróżowe kwiaty, po dwa–trzy w pęczku, mają średnicę do 2 cm i pojawiają się już w drugiej połowie marca (zazwyczaj w początkach kwietnia). Kwitnie bardzo obficie i jest chętnie oblatywana przez pszczoły. W handlu najczęściej spotykana jest odmiana ’Kojou-no-mai’, wolno rosnąca, nadzwyczaj obficie kwitnąca, wytrzymała na mrozy, średnica (rozpiętość gałęzi) wynosi ok. 2 m. Pędy charakterystycznie zygzakowate. Podłoże powinno być żyzne i umiarkowanie wilgotne; miejsca zaciszne i słoneczne.

Bagno grenlandzkie/Bagno zwyczajne

Bagno grenlandzkie (Ledum groenlandicum) oraz bagno zwyczajne (Ledum palustre) – według nowej systematyki Rhododendron groenlandicum oraz Rhododendron tomentosum – są to niskie krzewy o zimozielonych, wąskich, lancetowatych liściach. Pędy kutnerowato owłosione. Kwiaty białe, pachnące, zebrane w małe baldaszki, pojawiają się na przełomie maja i czerwca.

Oba gatunki są całkowicie mrozoodporne. Podłoże musi cechować się silnie kwaśnym odczynem; najlepiej rosną w ziemi torfowej, silnie uwodnionej. Stanowisko półcieniste, chociaż obficiej kwitną posadzone w miejscach nasłonecznionych. Oblot nie zalicza się spektakularnych, ale zwróciłem uwagę na licznie pojawiające się pszczoły na pąkach kwiatowych, z których pozyskują żywicę (składnik propolisu).