Łączenie nauki i praktyki: wyniki badania ankietowego
Ewa Mazur, Anna Gajda
Jak poprawić wzajemną komunikację naukowców i pszczelarzy? Jakich treści pszczelarze poszukują najczęściej? Przedstawiamy wyniki ankiety skierowanej do pszczelarzy.
W 2020 roku na łamach „Pszczelarstwa” opublikowano badanie ankietowe „Łączenie nauki i praktyki”, które jest częścią działań grupy roboczej B-RAP (ang. Bridging Research and Practice), należącej do stowarzyszeniu COLOSS (www.coloss.org). Ankietę wypełniło 744 pszczelarzy. Wszystkim osobom, które zgodziły się na udzielenie odpowiedzi serdecznie dziękujemy.
Oto najważniejsze wnioski: większość badanych to mężczyźni (89,52 procent), średnia wieku w tej grupie to 50 lat. Kobiety stanowiły 9,95 procent respondentów i w tej grupie średnia wieku była niższa – 44 lata. Na pytanie: „Która z poniższych opcji najlepiej opisuje Pana/-ią jako pszczelarza?” 67 procent wybrało odpowiedź – „pszczelarz hobbystyczny”, 25 procent – „pszczelarz półzawodowy” a 8 procent – „pszczelarz zawodowy”.
Wykres 1. Czynniki, powody, które skłoniły ankietowanych do zajmowania się pszczołami
Jako główne przyczyny, dla których ankietowani zostali pszczelarzami, podawano fascynację pszczołami i tradycje rodzinne. Dla pszczelarzy zawodowych pszczelarstwo to w dużej mierze sposób na życie (wykres 1). Interesujące jest to, że ponad jedna trzecia pszczelarzy hobbystycznych zajmuje się pszczołami mniej niż pięć lat, co ma związek z rosnącą popularnością pszczelarstwa wśród Polaków. W grupie pszczelarzy zawodowych ponad trzy czwarte ankietowanych posiada pszczoły ponad 10 lat (wykres 2).
Wykres 2. Staż pszczelarski według grup wiekowych
Respondenci odpowiedzieli także na pytanie, jakie produkty pszczele wytwarzają. Okazuje się, że większość z nich produkuje miód i wosk (odpowiednio 98,9 procent i 77 procent). Głównymi producentami odkładów są pszczelarze półzawodowi (67,2 procent). Mleczko pszczele, propolis i pyłek są najczęściej produkowane przez pszczelarzy zawodowych. Prawie 9 procent z nich zajmuje się także hodowlą matek pszczelich, oraz wytwarzaniem produktów „innych” lub „innych wartościowych produktów” (pod tymi hasłami kryją się m.in. miód z liofilizowanymi owocami, przyprawami, propolisem czy homogenat trutniowy i suszony osyp pszczół).
Z ankiety wynika także, że tematami, które najbardziej nurtują pszczelarzy są zdrowie pszczół i zwalczanie pasożyta V. destructor. Pszczelarze zawodowi często też szukają informacji na temat hodowli matek pszczelich, a także przepisów prawa, stosowanych w pszczelarstwie. Ponad jedna trzecia pszczelarzy hobbystycznych interesuje się biologią pszczół (wykres 3).
Wykres 3. Tematy ogniskujące zainteresowanie pszczelarzy w 2020 roku
Z jakich źródeł wiedzy najczęściej korzystają ankietowani? Okazuje się, że z książek i prasy pszczelarskiej. Zainteresowaniem cieszą się także formy działalności edukacyjnej organizowanej z myślą o nich przez koła pszczelarskie; sięgają również po naukowe książki i artykuły. Jako ostatnie źródło wiedzy wskazywano kontakty z pszczelarzami ekspertami, naukowcami czy lekarzami weterynarii, co z pewnością ma związek z tym, że wysoki odsetek ankietowanych nie zna naukowca czy lekarza weterynarii zajmującego się pszczołami w Polsce (odpowiednio 29,5 procent i 33,1 procent). Mimo to, naukowcy, specjaliści i lekarze weterynarii znaleźli się w pierwszej piątce źródeł informacji, którym pszczelarze zawsze ufają. Większym zaufaniem respondenci obdarzają jedynie autorów książek pszczelarskich i mentorów, czyli doświadczonych pszczelarzy (wykres 4).
Wykres 4. Zaufanie pszczelarzy do poszczególnych źródeł wiedzy
Jako sposoby zdobywania informacji na temat pszczelarstwa najczęściej wymieniano książki i prasę pszczelarską, co nie oznacza, że ankietowani nie biorą pod uwagę korzystania z innych źródeł, bo ponad jedna czwarta z nich chciałaby pogłębiać wiedzę poprzez kontakty z innymi pszczelarzami, specjalistami i lekarzami weterynarii.
Światowa epidemia wyeliminowała z kalendarza pszczelarskiego wiele konferencji i spotkań pszczelarskich. Mimo licznych inicjatyw w trybie on-line, w tym Naukowej Konferencji Pszczelarskiej czy konferencji BEECOME, brak bezpośrednich kontaktów, służących wymianie doświadczeń i informacji, jest stratą dla pszczelarstwa. Miejmy nadzieję, że rok 2022 przyniesie oczekiwane zmiany i ożywi relacje między pszczelarzami a specjalistami.
