Mikołajek płaskolistny – oaza dzikich zapylaczy

Mikołajek płaskolistny (Eryngium planum L.) to bylina z rodziny selerowatych. Występuje w Europie Południowej i Środkowej, na Kaukazie, w Zachodniej Syberii, Kazachstanie i Chinach. W zbiorowiskach roślin kserotermicznych wzdłuż Wisły i Odry spotykana dość rzadko. Mikołajka znajdziemy na suchych łąkach, miedzach i poboczach dróg. Ze względu na wybitną miododajność, sięgającą 700 kg/ha, jest wysiewany przez pszczelarzy na różnego typu nieużytkach. Jest dobrze dostosowany do życia na stanowiskach suchych i nieurodzajnych. Łodyga w górze ma kolor sinoniebieski, rozgałęzia się, dorasta do 30-100 cm. Dolne liście, zielone, grube i skórzaste tworzą przy ziemi rozłożystą rezedę; są ogonkowe, duże, jajowatookrągłe, brzegiem drobno ząbkowane. Górne liście (pędowe) – siedzące, klapowane, pokryte sinoniebieskim woskowatym nalotem, sztywne, brzegiem kolczasto piłkowane. Kwiatostany znajdują się na szczytach rozgałęzień w postaci jajowatych główek i u podstawy są ozdobione dużą kryzą wąskich, długich, kolczastych, stalowoniebieskich liści. Owocem mikołajka płaskolistnego jest rozłupnia, rozpadająca się na dwie rozłupki (nasiona), wyposażone w kolce. System korzeniowy rośliny jest głęboki i rozgałęziony. 

ROZMNAŻANIE MIKOŁAJKA PŁASKOLISTNEGO

Mikołajki rozmnaża się głównie poprzez nasiona, które do kiełkowania wymagają stratyfikacji lub wysiewu jesiennego. W naturze rozsiewają się z pomocą zwierząt, przyczepiając do ich sierści kolcami. Dorosłe rośliny można z powodzeniem przesadzać wczesną wiosną. Sadzonki w stanie bezlistnym mogą być dość długo przechowywane w torfie lub trocinach dzięki mięsistym korzeniom, magazynującym składniki odżywcze. Mikołajek znakomicie czuje się na stanowiskach słonecznych i suchych. Gleba może być zupełnie jałowa (piaszczysta), ale na glebach żyźniejszych jest bardziej okazały i wytwarza więcej kwiatostanów. Roślinom sprzyja obecność wapnia w glebie.

WALORY DEKORACYJNE

Mikołajek płaskolistny jest rośliną niewymagającą, o dużych walorach ozdobnych, dlatego też chętnie sadzi się go w ogrodach i na miejskich rabatach. Łodygi w okresie kwitnienia lub po przekwitnięciu chętnie wykorzystuje się we florystyce do komponowania żywych i suchych bukietów. Sadzonki rośliny łatwo nabyć, gdyż wiosną są sprzedawane w sieciach handlowych.

ATRAKCYJNA PORA KWITNIENIA 

Mikołajek płaskolistny zakwita w połowie lipca i kwitnie do końca sierpnia.  Na łąkach kośnych rośnie miejscami w dość dużym zagęszczeniu, gdzie w zależności od terminu koszenia, może kwitnąć dwukrotnie. Podobnie jak w przypadku innych selerowatych, deszcze powodują wypłukiwanie nektaru. Ze względu na późną porę kwitnienia i obfite nektarowanie, nawet w okresie suszy roślina ta jest masowo oblatywana zarówno przez pszczołę miodną, jak i dzikie zapylacze. Bywa, że nawet niewielkie jej skupiska przyciągają ogromną różnorodność owadów zapylających, wśród których są również gatunki o drapieżnej naturze, broniące atrakcyjnego rewiru.

 Mikołajek nadmorski

Czasem w niewielkim oddaleniu od pasieki, na kwiatostanach mikołajka płaskolistnego jest kilkakrotnie więcej różnorodnych owadów zapylających niż pszczół miodnych. W okresie kwitnienia mikołajka trudno znaleźć rodzimą roślinę kwitnącą, która cieszyłaby się podobnym zainteresowaniem lokalnych gatunków dzikich pszczół i innych zapylaczy.

GATUNKI POKREWNE

Rodzaj mikołajek obejmuje ok. 250 gatunków, głównie bylin. Niektóre z nich można znaleźć w ogrodach i kolekcjach botanicznych. Na stanowiskach naturalnych w Polsce mikołajek polny (Eryngium camprestre L.) występuje w południowej części niżu (choć dość rzadko), a poza tym obszarem - na niektórych murawach kserotermicznych. Na wydmach nadmorskich mamy okazję zobaczyć mikołajka nadmorskiego (Eryngium maritimum L.), rodzimą bylinę, która jest objęta ochroną. 

Źródła:
Jabłoński B., 1986, Nektarowanie i wydajność miodowa ważniejszych roślin miododajnych w warunkach Polski, Pszczelnicze Zeszyty Naukowe.
Kołtowski Z, Wielki atlas roślin miododajnych, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita S.A., 2006, Warszawa.