Pan Tadeusz Pala,

właściciel pasieki w Kanadzie

Farma znajduje się w miejscowości Wanham w stanie Alberta. Rodzinnym biznesem kieruje Tadeusz Pala. Na sukces rodzinny pracuje również żona - Jolanta, synowie - Artur i Daniel, oraz synowa - Magdalena. Dodatkowo zatrudnionych jest 4 pracowników z Polski. Jadąc tam miałem obawy, czy podołam pracy. Dzisiaj, z perspektywy czasu, nie chce mi się wierzyć, że tak mała grupa ludzi potrafi wykonać tak ogromną pracę.

Warunki pszczelarzenia

Warunki klimatyczne w Kanadzie są bardzo srogie. Zimy są mroźne i długie, lata gorące, natomiast wiosna i jesień bardzo krótkie. Pszczoły mają niewiele czasu na przygotowanie pożytku głównego, jednak długi dzień w lecie pozwala na loty pszczół nawet po godzinie 23.00. Średnio w sezonie odwirowuje się około 75 kg miodu z jednej rodziny. Głównymi pożytkami dla pszczół są rzepak, koniczyna biała i czerwona oraz lucerna. Bardzo dobrze nektaruje mniszek, traktowany jako pożytek rozwojowy, nosztrzyk biały i żółty, nawłoć. Pasieki Pana Pali rozstawione są w 120 miejscach w promieniu 100 km. Każda pasieka liczy średnio 40 rodzin pszczelich. Ule ustawione są po cztery na paletach w dwóch rzędach tak, aby wyloty uli skierowane były w różne kierunki. Między rzędy palet zawsze może wjechać samochód. Pasieki są ogrodzone pastuchem elektrycznym zasilanym z baterii słonecznych. Pastuch chroni pszczoły przed niedźwiedziami, Szczególnie na wiosnę i jesienią. Ponieważ trudno zapamiętać liczne pasieki, każda ma swoją nazwę. Czasami zabawne nazwy wymyśla sam gospodarz, np. „u tego, co się kłania”, „u złamanego zęba”, „tam, gdzie koń zdechł” czy „u grubej baby”.

Pasieki ustawiane są bezpośrednio przy pożytku. Tereny obsiane rzepakiem, lucerną czy koniczyną są ogromne. Pola obsiewane są rzepakiem w różnych odstępach czasu, przy czym rzepak nektaruje przy temperaturze 16oC. Lucerna raz skoszona odrasta i ponownie nektaruje. Pszczoły praktycznie mają pożytek ciągły prawie przez 3 miesiące. Główną rasą jest pszczoła włoska charakteryzująca się dynamicznym rozwojem. Jest pszczołą łagodną, lecz potrzebującą dużej ilości zapasów do zimowli, jest niezbyt odporna na choroby, mało rojliwa. Długość jej języczka umożliwia pobieranie nektaru z koniczyny.

Pszczelarze kanadyjscy gospodarują tylko w jednym typie ula. Tym ulem jest 9-ramkowy Langstroth wykonany z desek bez felców, grubości około 25 mm. Korpusy malowane są na biało, aby w lecie się nie przegrzewały. Dennice i daszki zbijane z desek mają bardzo prostą budowę. Daszki płaskie kryte są aluminiową blachą drukarską. Na korpusach wypala się palnikiem nazwisko gospodarza, gdyż zdarzają się kradzieże. Gniazda mieszczą 9 ramek hoffmanowskich, korpusy miodowe - 8. Aby ramki podczas transportu się nie przesuwały, dodatkowo w środku korpusu przybijane są blaszki odstępnikowe. Ramki składane są na czopy i łączone zszywkami za pomocą pneumatycznego zszywacza. Ramki drutowane są poziomo ocynkowanym drutem 0,4 mm. Wprawiana węza dodatkowo zbrojona jest wtopionymi w nią pionowymi drutami. Na powałki przeznacza się pociętą wykładzinę dywanową lub papę. Kraty odgrodowe wykonane są z metalowych prętów. Listewka z wyciętym otworem jako wylotek przybijana jest do czoła korpusu. Całość ula uzupełnia dwukomorowa podkarmiaczka powałkowa o pojemności 10 litrów. Palety wykonane są z krawędziaków z myślą, aby znajdujące się na nich ule były podnoszone widłowcem i załadowywane na samochody. Nawet przegląd uli na paletach jest wygodniejszy pod warunkiem, że odbywa się na klęcząco. Kręgosłup mniej się męczy. Grupowanie uli w czwórki na palecie ma wiele zalet, m.in. ule są mało widoczne z daleka, zajmują mało miejsca, oparte o siebie mniej są narażone na wywrócenie, a w szczycie sezonu ule mogą się składać nawet z 4, 5 korpusów. W zimie zaś razem owinięte dodatkowo są ogrzewane przez pszczoły. Najważniejsza zaleta to ta, że można przewozić pasieki w bardzo krótkim czasie. Ule wykonane tylko z desek i bez felców są bardzo łatwe do obsługi.

Pan Pala co roku powiększa swoją pasiekę. Nowe rodziny tworzone są z jednej ramki czerwiu i trzymane w sześcioramkowych ulikach weselnych, tzw. nukleusach. W następnym roku rodziny te przynoszą najwięcej miodu. Podział i tworzenie nowych rodzin jest jednym z wielu sposobów walki z nastrojem rojowym. Chociaż pożytki są prawie ciągłe, to rójki też się zdarzają.

Jak wspomniałem, w pasiekach praktykuje się obcinanie matkom części skrzydełka, aby częściowo rozładować nastrój rojowy i ewentualnie nie dopuścić do ucieczki roju. Ale ciekawe jest, że przycięcie skrzydełka matce powoduje często cichą wymianę. Wówczas obydwie matki czerwią razem przez jakiś czas. Pan Pala co roku wprowadza do pasiek „świeżą krew” w postaci nowych matek. Część matek jest zakupiona, część gospodarz sam wychowuje, a część wychowują sobie pszczoły.

Matki w rodzinach nie są znakowane. Jedynym oznakowaniem matki dwuletniej jest przycięte skrzydełko. Matkom jednorocznym skrzydełka nie przycina się.

Pszczoły mają bardzo mało czasu na przygotowanie się do pożytku głównego, który występuje około 20 lipca. Do tego czasu trzeba się uporać z przesiedlaniem zazimowanych nukleusów do nowych uli, tworzeniem nowych nukleusów, dodawaniem nowych korpusów na miód. Przyspieszenie rozwoju rodzin uzyskuje się przez przemieszczanie korpusów gniazdowych z dołu na górę; dotyczy to rodzin zimowanych w dwóch korpusach. Rodziny te później są dzielone na pół tak, że każda rodzina produkcyjna ma gniazdo w jednym korpusie. W każdej rodzinie w sezonie daje się do odbudowy 3, 4 ramki węzy. W sezonie są trzy miodobrania i trwają z małymi przerwami prawie 2 miesiące. Ciekawe jest odbieranie miodu. Korpusy z miodem i pszczołami zdejmuje się z uli i ustawia w formie piramidy. Na miejsce tych korpusów stawia się korpusy z ramkami na miód wcześniej odwirowanymi. Pszczoły po około 4 godzinach opuszczają korpusy, ale tylko wtedy, gdy trwa pożytek. Przy ostatnim miodobraniu pszczoły muszą już być wydmuchiwane z korpusu specjalnymi dmuchawami. Korpusy te układa się na samochodach i przykrywa plandeką. Pracownia do odwirowania miodu jest wyposażona w 5 miodarek promienistych 72-plastrowych, urządzenie do oddzielania wosku od miodu, odsklepiarkę mechaniczną oraz wiele pomp pchających odwirowany miód do specjalnych zbiorników. Dziennie odwirowuje się 10-12 ton miodu. Miód ze zbiorników, jeszcze ciepły, rozlewany jest do beczek o pojemności około 300 litrów. Takich beczek odwirowuje się w sezonie prawie 1000. Próbki miodu wysyłane są do laboratorium w Edmonton.

Większa część pasiek przeznaczona jest do zimowli w pomieszczeniu. Zimowla taka pozwala na duże oszczędności pokarmu. Pszczoły zimują w specjalnie przygotowanych pomieszczeniach, w których panuje stała temperatura 6oC. Stałą temperaturę i odpowiednią wymianę powietrza uzyskuje się dzięki wentylatorom i termostatom. Pszczoły zimowane na powietrzu dodatkowo są ocieplane. Paleta z czterema ulami owijana jest specjalnym pokrowcem. W ulach tworzy się górny wylotek, który jest wyjściem awaryjnym w przypadku zasypania śniegiem wylotka dolnego.

Muszę przyznać, że pobyt w Kanadzie, praca przy pszczołach były dla mnie niezłą szkołą życia. Pozwoliły mi też ocenić możliwości, jakie tkwią w polskim pszczelarstwie. Przy dobrej organizacji i maksymalnym uproszczeniu pracy, ograniczeniu ingerencji w życie rodziny pszczelej, dużej samodyscyplinie, posiadaniu dużej liczby pszczół pomnożenie zysków jest możliwe.