Problemy naturalnego bytowania europejskiej pszczoły miodnej – raport ze spotkania naukowego

Zbigniew Lipiński

W dniach 16-20 maja tego roku, na pięknej aczkolwiek z natury groźnej, wulkanicznej wyspie Pantelleria (Republika Włoska), odbyła się pierwsza międzynarodowa konferencja, poświęcona ochronie wolno żyjących europejskich pszczół miodnych. 

Spotkanie dotyczyło głównie problemów ochrony tych pszczół na poziomie ich złożonej koegzystencji z innymi gatunkami owadów zapylających, ze szczególnym uwzględnieniem rodzimego dla wyspy podgatunku A. m. silvatica. Konferencja została zorganizowana przez włoskich entomologów oraz apidologów, w większości pracowników Uniwersytetu Sassarii na Sardinii pod egidą Międzynarodowej Organizacji Związków Pszczelarskich” (ang.  International Federation of Beekeepers’ Associations – Apimondia).

Czołowe miejsce w komitecie organizacyjnym zajął prof. Ignazio Floris. Ramy spotkania wyznaczyły następujące zagadnienia: 1. Wartość i ochrona wolno żyjących Apis mellifera; 2. Interakcje między pszczołami miodnymi wolno żyjącymi i hodowlanymi oraz dzikimi, a także ochrona podgatunków pszczół miodnych; 3. Monitorowanie oraz ochrona dzikich zapylaczy. 

Znaczenie tego wydarzenia dla pszczelarstwa światowego potwierdził swoją obecnością dr Jeff Pettis, prezydent Apimondii, zarazem światowej sławy badacz życia pszczół z USA. Do najbardziej interesujących doniesień należały, w mojej ocenie, relacje na temat nowo odkrytych zjawisk takich jak: ● wzrost zasiedlania terenów zurbanizowanych przez wolno żyjące roje A. mellifera (Ljubiša Stanisavljevic, Serbia) ● przenoszenie się patogenów pszczoły miodnej na dzikie zapylacze (Giovanni Cilia, Włochy) ● zagrożenie skutkami modyfikacji genomu pszczoły miodnej (Nicolas Laarman, Francja) ● zagrożenie owadów zapylających (w tym pszczół) nadmiarem cząstek kurzu w powietrzu (Ilaria Negri, Włochy) ● molekularne podłoże oporności pszczół na Varroa (Fanny Mondet, Francja) ● sposoby  lokalizacji i monitorowania wolno żyjących A. mellifera (Paolo Fontana, Włochy). 

 Apis mellifera silvatica

Od lewej: prof. Ignazio Floris oraz prof. Zbigniew Lipiński

 Fot. 3. Od lewej: dr Jeff Pettis i prof. Zbigniew Lipiński przy
tradycyjnym ulu skrzynkowym

 Fot. 4. Wylotek szczeliny skalnej prowadzącej do
gniazda A. m. silvatica

 Fot. 5. Denny Salvatore Almanza – zawodowy
pszczelarz z wyspy Pantelleria przed przystąpieniem do
wyciskania miodu z plastra A. m. silvatica

Piszący to sprawozdanie miał zaszczyt przedstawić, opracowane przez siebie, zagadnienie mechanizmu rojenia się pszczół miodnych, w połączeniu z promocją własnej książki na ten temat, co zostało przyjęte z dużym zainteresowaniem. Wyrazem jest zaproszenie do wygłoszenia wykładów na wspomniany temat w Niemczech i Nigerii, w tym podjęcia obowiązków profesora wizytującego (ang. visiting profesor) na uniwersytecie w Sassari. (Uniwersytet ten został założony w 1617, roku przez króla Filip III Habsburga na bazie wcześniejszego kolegium jezuickiego). 

Tu wspomnę, że typowo wulkaniczna wyspa Pantelleria znajduje się na Morzu Śródziemnym, niedaleko Tunezji. Jej powierzchnia wynosi ok. 60 km2. Zasiedlające ją roje A. m. silvatica zwykle bytują w jamach śródskalnych (fot. 4) powstałych na skutek postępującej erozji wulkanicznego tufu. Ponieważ te wysoce rojliwe pszczoły zamieszkują w znacznej liczbie teren ustanowionego tam przyrodniczego rezerwatu (Parco Nazionale Isola di Pantellerai), bywają często wyłapywane przez okolicznych pszczelarzy, którzy przenoszą je do własnych pasiek. Z uwagi na to, że w naturze, w jednym pełnym cyklu nastroju rojowego, pszczoły te roją się do pięciu razy, nie są w stanie zgromadzić zbyt wiele miodu. Jeszcze do niedawna były utrzymywane w niewielkich ulach skrzynkowych (fot. 3), co znacznie wzmacniało cechę rojliwości. Według jednego z miejscowych pszczelarzy, szybko postępujące przesiedlanie tych pszczół do wielokorpusowych uli Langstrotha, znacznie ułatwia prowadzenie zabiegów przeciwrójkowych (pszczoły te budują znaczną liczbę mateczników rojowych – średnio 76 na rodzinę). Pszczelarz ten, goszcząc grupę uczestników konferencji, w tym autora powyższego sprawozdania, poczęstował nas na pożegnanie miodem z ręcznie wyciskanego plastra, założywszy przedtem specjalnie przeznaczone do tego celu jednorazowe rękawiczki foliowe. 

Na zakończenie konferencji dr Paolo Montana odczytał apel do rządu Republiki Włoskiej o ustanowienie obszaru ochronnego A. m. silvatica na terenie całego wspomnianego rezerwatu z zakazem wywożenia rojów tej pszczoły poza jego teren. Zwrócił się też z postulatem zakazu chowu na wyspie, obcych genetycznie podgatunków pszczół miodnych A. mellifera (ponieważ brałem czynny udział w przygotowaniu tekstu tego apelu, zostałem również jednym z jego sygnatariuszy). 

 

„Pszczelarstwo” - wiedza i doświadczenie.
Zrób z tego pożytek!

 ZAMÓW PRENUMERATĘ