Uloterapia w praktyce

Traktowana jako dziedzina apiterapii uloterapia (określana mianem apiinhalacji) opiera się na bliskim – a jednocześnie bezpiecznym – kontakcie człowieka z rodziną pszczelą. Już wiele lat temu pszczelarze zaobserwowali, że regularne przebywanie w pasiece ma dobry wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. 

Częste pojawianie się osób postronnych w pasiece z wielu powodów jest kłopotliwe dla pszczelarza. Może także działać drażniąco na pszczoły. Dlatego aby umożliwić osobom zainteresowanym kontakt z rodzinami pszczelimi, konstruuje się specjalnie przeznaczone do tego celu pomieszczenia, nazywane „domkami pszczelimi”.

DOMEK DO ULOTERAPII 

Ze względu na niewielkie wymiary (3 x 3-4 m) i brak stałych fundamentów postawienie domku nie wymaga pozwolenia. Najbardziej praktyczna – a zarazem najtańsza i łatwa do przestawienia – jest drewniana konstrukcja. Pszczelarze, którzy posiadają na swoich posesjach taki domek, często żartobliwie określają go mianem „pszczelej altanki”. 

Typowy domek pszczeli wyposażony jest w jedno lub dwa „łóżka”, a właściwie leżanki (przypominające wysokie podesty), pod którymi umieszczonych jest od dwóch do czterech uli (ich liczba zależy od typu ula oraz wielkości domku). Dach korpusu ula zastępuje leżanka. Należy zadbać o to, aby siatka na leżance była na tyle szczelna, by uniemożliwiła pszczołom dostanie się do pomieszczenia. W przeciwnym razie mogłoby dojść do użądlenia przebywającej w nim osoby i wywołania paniki. Domek powinien posiadać przynajmniej jedno niewielkie okienko w celu uniknięcia dyskomfortu (to szczególnie ważne dla osób cierpiących na klaustrofobię). 

Najlepszą podczas sesji jest pozycja leżąca. Nie dla wszystkich jest ona jednak komfortowa, dlatego warto wyposażyć domek w krzesło lub fotel. Dobrym rozwiązaniem jest zainstalowanie niewielkiego stolika (np. składanego i zamocowanego do ściany) i zostawienie na nim butelki z wodą mineralną czy gazety. Wskazane jest, aby w trakcie sesji dodatkowo się nawadniać. Z kolei czytanie umili pobyt w domku. 

Funkcję leżanki często pełnią po prostu ułożone wzdłuż deski (na wzór leżanek i siedzisk w saunie), dlatego warto położyć na nie niewielkie poduszki, materace lub koce, które posłużą za posłanie. 
Podczas sesji nie powinno się korzystać z telefonów komórkowych, laptopów czy tabletów. Ten czas należy poświęcić na relaksację i obcowanie z naturą. Ponadto pojawiają się stwierdzenia, że fale elektromagnetyczne mogą negatywnie oddziaływać na rodzinę pszczelą (Kęsy, 2019). 

SESJA ULOTERAPII

Nie ma precyzyjnych wytycznych dotyczących czasu oraz częstotliwości przebywania w domkach pszczelich. Przyjmuje się, że minimalny czas trwania sesji to kwadrans (wówczas dopuszcza się nawet dwie sesje dziennie). W domku można przebywać również w ramach tzw. sesji nocnej (trwającej 6-8 godz.). Aczkolwiek najpierw należy zacząć od krótkich pobytów (i stopniowo je wydłużać) w celu sprawdzenia reakcji organizmu. Zdaniem specjalistów z zakresu apiterapii sesje mogą być prowadzone od maja do sierpnia. Większość ekspertów uważa, że najlepsze efekty przynosi kilka lub kilkanaście sesji przeprowadzanych w kolejnych dniach. Natomiast wiele osób twierdzi, że pozytywne działanie odczuwa nawet po korzystaniu z zabiegów tylko raz w tygodniu (np. w ramach weekendowego relaksu). 

Jedna z osób, która korzystała z uloterapii z powodu nerwicy wegetatywnej, zauważyła, że złagodzenie objawów (np. ustąpienie bezsenności czy zmniejszenie częstotliwości występowania kołatania serca) nastąpiło po uczęszczaniu na zabiegi dwa razy w tygodniu przez dwa i pół miesiąca. 

JAK TO DZIAŁA? 

Prozdrowotne działanie uloterapii nie zostało jeszcze w pełni zbadane. Jednak na podstawie wielu obserwacji przyjmuje się, że ma ona pozytywny wpływ na organizm człowieka za sprawą kilku czynników: 

• powietrze ulowe: wyodrębniono w nim ok. 60 związków lotnych, np. frakcji olejków eterycznych pochodzących z nektaru i spadzi, żywic wchodzących w skład propolisu, jadu, wosku, feromonów pszczelich. Substancje te wykazują m.in. działanie wzmacniające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne; 
• biopole pszczół: uważa się, że pszczoły wytwarzają swoisty potencjał elektryczny w postaci nakładających się na siebie fal elektromagnetycznych. Biopole rodziny pszczelej jest kompatybilne z ludzkim. W związku z tym działa wyciszająco i odprężająco na organizm człowieka; 
• mikrodrgania (biodrgania, mikrowibracje, wibroakustyka): wytwarzane są w wyniku ruchu skrzydeł oraz całego ciała pszczół. W literaturze przedmiotu pojawiają się zalecenia dotyczące tworzenia tzw. uli biorezonansowych wykonanych z materiałów, które wzmacniają mikrodrgania; 
• ciepło rodziny pszczelej: temperatura powietrza ulowego wynosi ok. 32-35°C. Dlatego pobyt w domku i kontakt z rodziną pszczelą można traktować jako element termoterapii. Należy jednak poinformować o tym fakcie tych, którzy chcą skorzystać z sesji, bowiem niektóre osoby źle reagują na takie warunki; 
• efekt akustyczny: związany jest z dźwiękami wydawanymi przez pszczoły (brzęczenie, szum), na skutek ruchu skrzydeł oraz ich ciągłego przemieszczania się. Efekt akustyczny wpływa na człowieka relaksująco, a nawet przeciwdepresyjnie. 

WSKAZANIA DO ULOTERAPII 

Specjaliści z zakresu apiterapii wskazują na duży potencjał uloterapii. Uważają, że za jej pomocą można prowadzić terapię wielu chorób. Należą do nich: 

• choroby układu sercowo-naczyniowego, m.in. nadciśnienie, niedokrwienie mięśnia sercowego oraz inne zaburzenia krążenia obwodowego. W przypadku nadciśnienia należy upewnić się, czy osoba, która chce skorzystać z zabiegu, dobrze znosi przebywanie w ciepłym pomieszczeniu; 
• choroby psychoemocjonalne, takie jak nadpobudliwość, nerwica, bezsenność czy zespół przewlekłego zmęczenia. Wiele osób korzystających z uloterapii zwraca uwagę na jej działanie przeciwstresowe i uspokajające (odczuwalne już po pierwszym zabiegu). Znaczna grupa użytkowników dostrzega u siebie przypływ energii, dlatego wykorzystuje zabiegi do łagodzenia objawów zmęczenia czy „ładowania baterii” w okresie nadmiernej ilości obowiązków; 
• choroby układu oddechowego: astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie zatok, stany zapalne błon śluzowych, gardła, tchawicy, migdałków, a nawet oskrzeli. Sesje w domkach można porównać do aromaterapii (terapii z zastosowaniem olejków eterycznych). W skład powietrza ulowego wchodzą frakcje olejków, takich jak nerol, eugenol czy linalol (Abd El-Wahed i in., 2021). Osoby z astmą oskrzelową (szczególnie powiązaną z alergią wziewną lub kontaktową) powinny zachować ostrożność, gdyż długotrwałe przebywanie w domku może nasilić jej objawy; 
• choroby układu ruchu: reumatoidalne lub zwyrodnieniowe zapalenie stawów, zapalenie kości i chrząstek czy przewlekłe zapalenie mięśni. Osoby cierpiące na te schorzenia potwierdzają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne uloterapii, jednak tylko w przypadku długotrwałych kuracji; 
• choroby powstające na tle obniżonej odporności, np. przeziębienie, grypa, opryszczka. 

PRZECIWWSKAZANIA 

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do korzystania z uloterapii jest uczulenie na produkty pszczele. Powietrze ulowe, które znajduje się w domku, zawiera wiele związków czynnych pochodzenia pszczelego. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z nieokreśloną przyczyną choroby oraz te, które uczula szerokie spektrum alergenów. Przeciwwskazaniem są również choroby nowotworowe (zwłaszcza o charakterze złośliwym), gruźlica oraz obecność w organizmie obcych elementów (sztuczne stawy, rozrusznik serca itp.). 

W uloterapii nie powinny uczestniczyć osoby cierpiące na zaawansowaną miażdżycę, bowiem frakcje lotne żywic, olejków eterycznych, kwasów tłuszczowych i feromonów obecne w powietrzu ulowym mogą wykazywać działanie przeciwzakrzepowe. Grozi to oderwaniem się blaszek miażdżycowych od ścian naczyń krwionośnych, czego konsekwencją może być groźny dla zdrowia, a nawet życia zator żylny. 

Do przeciwwskazań zalicza się także zaawansowaną kamicę żółciową. Frakcje lotne olejków obecne w powietrzu ulowym mogą nasilić czynności wydzielnicze wątroby (wywoływać tzw. działanie żółciopędne), co może doprowadzić do przemieszczenia się kamieni i zablokowania przewodów żółciowych (tzw. żółtaczka mechaniczna) lub ataku kolki żółciowej. 

Niektóre osoby korzystające z zabiegów obserwują u siebie nasilenie objawów chorobowych lub odczuwają nadmierne pobudzenie. Jednak dzieje się to tylko w początkowym etapie uloterapii i ustępuje po kilku wizytach w domku pszczelim. Każdy powinien obserwować reakcje swojego organizmu i na tej podstawie podjąć decyzję o udziale w kolejnych sesjach. 

Z pytaniem o możliwość uloterapii często zgłaszają się opiekunowie osób w spektrum autyzmu. To bardzo szerokie pojęcie obejmujące wiele rodzajów zaburzeń. Dlatego zmagające się z nim osoby mogą różnie reagować na zabiegi. U niektórych uloterapia ma pozytywne działanie (wycisza, poprawia jakość snu), natomiast u innych takie połączenie bodźców (zamknięte pomieszczenie, mała przestrzeń, ciągły dźwięk) może skutkować atakiem paniki. W związku z tym pszczelarz powinien poinformować o warunkach panujących w domku i pozostawić decyzję o skorzystaniu z zabiegów opiekunowi.

POZWOLENIA I ZEZWOLENIA 

Prowadzenie domku pszczelego nie wymaga uzyskania specjalnych uprawnień, ponieważ sesje nie obejmują bezpośredniego kontaktu właściciela domku z osobami biorącymi w nich udział. Należy jednak poinformować zainteresowane osoby o przeciwwskazaniach do korzystania z zabiegów. Sugestia, aby domki stawiać w miejscach, gdzie jest stały zasięg sieci komórkowej, jest słuszna. Dzięki temu w przypadku wystąpienia np. ostrej reakcji alergicznej (która często jest nie do przewidzenia) można natychmiast wezwać pomoc medyczną. 

Pszczelarz prowadzący uloterapię musi posiadać zarejestrowaną pasiekę oraz numer weterynaryjny. Domek może znajdować się na terenie należącym do osoby niebędącej pszczelarzem, ale wówczas zadaniem właściciela pszczół jest nadzorowanie umieszczonych w domku uli i rodzin pszczelich.