Wykorzystanie trzciny w pasiece (8/2004)

Czy można wykorzystywać trzcinę do budowy uli i mat ocieplających, pyta Pan Aleksander Filimoniuk. Są pszczelarze, którzy budują ule we własnym zakresie. Najczęściej wykorzystują do tego celu drewno, ale nie brak chętnych do używania słomy żytniej. Z tym, że o ten drugi materiał jest coraz trudniej. Rolnicy do zbioru zbóż wykorzystują obecnie głównie kombajny i w związku z tym słoma jest sprasowana, a takiej do celów pszczelarskich nie da się wykorzystać. W wielu miejscach zaś można spotkać duże połacie trzciny, która z powodzeniem może stanowić doskonały materiał do budowy uli, mat, a nawet do krycia daszków. Trzcina jest rośliną wartościową znajdującą zastosowanie głównie w budownictwie jako materiał posiadający wysokie właściwości termoizolacyjne. Zawiera 10,8% składników mineralnych, głównie krzemionki. Zawiera również wosk i saponiny (środki pianotwórcze).

Trzcina ma bardzo wysoką tolerancję na ogień, mróz, wysokie pH i zasolenie. Przede wszystkim musi to być trzcina jednoroczna. Łodyga trzciny nie może być zbyt gruba (ta nadaje się na maty) i powinna być bez liści. Pozyskana w okresie zimowych żniw trzcina musi być przygotowana w odpowiedni sposób. Dokonuje się selekcji odrzucając stare źdźbła i inne zanieczyszczenia. Trzcina wodna charakteryzuje się bardzo wysoką izolacyjnością cieplną. Wg badań zachodnich współczynnik przenikania ciepła U (dawniej k) pokrywy trzcinowej kształtuje się na poziomie 0,35 W/m2K (np. dach trzcinowy grubości 30 cm odpowiada 100 mm izolacji z wełny mineralnej ułożonej pod pokryciem tradycyjnym.

Należy podkreślić, że materiały naturalne takie jak trzcina czy słoma mają najmniejszy ze wszystkich znanych materiałów termoizolacyjnych współczynnik przewodzenia ciepła (0,048—0,058W/m2K). Jest to możliwe dzięki wypełnieniu łodygi powietrzem, które ma najmniejszy współczynnik przewodzenia ciepła (0,024 W/m2K). Dla porównania wskaźnik ten dla drewna wynosi od 0,15 do 0,3 W/m2K, dla cegły ceramicznej 0,8 W/m2K czyli 33 razy więcej; dla betonu 1,5—1,7 W/m2K (62—71 razy więcej); dla blachy miedzianej wskaźnik ten wynosi zaś 400 W/m2K tj. aż 16666 razy więcej. Trwałość tego naturalnego materiału wynika stąd, iż trzcina zawiera składniki woskowe a dodatkowo w dolnej części łodygi (tzw. knowiu) na styku z wodą wytwarza w czasie dojrzewania zwiększoną ilość krzemionki powodując pogrubienie i twardość ścianki, co z kolei powoduje wysoką odporność na działanie warunków atmosferycznych a także podwyższa w ten naturalny sposób odporność ogniową. Trzcina jest zalecana jako jeden z materiałów do budowy uli w pszczelarstwie ekologicznym. W związku z powyższym nie ma żadnych przeszkód do jej wykorzystywania jako budulca na ule.

 Ule ocieplone trzciną z trzech stron na 14 ramek dadanowskich