Nowe książki Jürgena Tautza

Jürgen Tautz jest bezsprzecznie jednym ze światowych autorytetów w dziedzinie pszczelarstwa. Tytuł doktora nauk przyrodniczych uzyskał w Uniwersytecie w Konstancji (Niemcy), studiując biologię, geografię i fizykę. Wiele lat pracy poświęcił biologii porozumiewania się żab, ryb elektrycznych, raków i mrówek. Gdy w ramach prezentu dostał rodzinę pszczelą, to właśnie te owady zawładnęły jego całym życiem. Jako profesor Biocentrum Bawarskiego Uniwersytetu Juliusza Maksymiliana w Würzburgu założył grupę BEE, której aktywność koncentruje się na badaniach podstawowych w biologii pszczół miodnych i upowszechnianiu wiedzy o pszczołach. Oprócz prowadzenia działalności na polu naukowym (autor ponad 140 publikacji, w tym 30 artykułów okładkowych w czasopismach takich jak „Science” i „Nature” oraz książek, których przekłady dostępne są w wielu krajach), Jürgen Tautz jest niestrudzonym popularyzatorem nauki – za tę działalność otrzymał wiele prestiżowych nagród.

Polskim pszczelarzom prof. Tautz znany jest przede wszystkim jako autor, przetłumaczonej na język polski, książki Fenomen pszczół miodnych. W bieżącym roku ukazały się dwie nowe, warte uwagi, pozycje: Wild Honeybees: An Intimate Portrait  [Dzikie pszczoły miodne: portret intymny - red.] oraz Communication Between Honeybees. More than Just a Dance in the Dark [Porozumiewanie się pszczół miodnych. Więcej niż tylko taniec w ciemnościach – red.].

Pierwsza z nich to album ze zdjęciami Ingo Arndta, dokumentującymi życie pszczół, opatrzonymi tekstem i komentarzami Tautza. Dla Arndta, jednego z najlepszych na świecie fotografów dzikiej przyrody, uwiecznienie zwyczajów tak małych i dzikich mieszkańców drzew było zupełnie nowym wyzwaniem. (Przed rozpoczęciem współpracy z Tautzem  dokumentował zachowania czarnej pumy  dla „National Geographic”).  Dzięki bogactwu zachwycających i unikatowych zdjęć książka pozwala zobaczyć nie tylko sekretne życie dzikich pszczół miodnych w starych lasach Europy Wschodniej, ale także pracę poszukiwaczy miodu (warto wspomnieć, że są w niej też zdjęcia wykonane u pszczelarza w Polsce). Na niektórych fotografiach autorom udało się uchwycić wcześniej nie udokumentowane zachowania pszczół oraz opisać nowe odkrycia naukowe. Profesor Tautz wysuwa m.in. hipotezę, że ekosystem ula drzewnego (ze współzamieszkującymi go gatunkami owadów, sprawia, że dzikie kolonie są bardziej wytrzymałe i odporne na choroby i pasożyty (chociaż prawdą jest, że bartnicy zbierają mniej miodu niż pasiecznicy).

Jürgen Tautz Communication Between Honeybees. More than Just a Dance in the Dark, Springer, 2022

Ingo Arndt, Jürgen Tautz, Wild Honeybees: An Intimate Portrait, Princeton University Press, 2022

Druga książka – Communication Between Honeybees. More than Just a Dance in the Dark poświęcona jest słynnemu tańcowi pszczół. To efekt kilku lat intensywnej pracy Tautza – analizy całej literatury przedmiotu, wzbogaconej o własne badania naukowca oraz przemyślenia, które doprowadziły do nowych wniosków na temat języka tańca pszczół i zjawisk związanych z wymianą informacji między nimi. Autor szczegółowo wyjaśnia, dlaczego należy zweryfikować dotychczasowy pogląd na temat przebiegu komunikacji tanecznej u pszczół miodnych, przedstawiając jej nowy model. Według Tautza nie jest prawdą, że słynny taniec, który ma wskazać pszczołom źródło pożywienia, odbywa się tylko w ulu. Aktualne badania pokazują, że taniec jest procesem ciągłym, ponieważ pszczoły tańczą także poza ulem, naprowadzając się nawzajem,  korygują trasę lotu do pożytku.

Niestety żadna z wymienionych książek nie została jeszcze przetłumaczona na język polski. Wkrótce na łamach naszego miesięcznika ukaże się rozmowa z prof. Tautzem, w której opowie m.in. o swojej pracy i wynikach najnowszych badań. 

Profesorowi Tautzowi niezmiernie zależy na jak najszerszym upowszechnianiu nowego spojrzenia na komunikację pszczół. W tym celu, w graficznej formie przedstawił zasadnicze różnice między dotychczas znanym (klasycznym) a nowym modelem tańca pszczół „na temat pożytku”. Plakat ten (obok)  przekazał nam z prośbą o jego opublikowanie, aby Czytelnicy „Pszczelarstwa” również mogli się z nim zapoznać. 

Krystyna Pohorecka