Idzie nowe…

Wchodzimy w 2021… Niech będzie zdrowy, niepandemiczny i szczęśliwy, także dla naszych pszczół.

Sporo tego nowego zbiegło nam się u progu: nowy rok, nowa szata graficzna „Pszczelarstwa”, nowe działy… Na początek: styczeń w pasiece. Każdego miesiąca zajrzymy tam z Markiem Podlewskim, doświadczonym pszczelarzem,
który od ponad dwudziestu lat dzieli się z uczestnikami kursów, szkoleń, warsztatów wiedzą nie tylko teoretyczną, ale i praktyczną.

W styczniowym wydaniu:

• Styczeń w pasiece
  Marek Podlewski
  Zima w pasiece jest okresem wyjątkowym. Wszystko, co było do zrobienia powinniśmy wykonać w miesiącach letnich, po ostatnim miodobraniu – od połowy lipca do połowy września. W styczniu podstawowym obowiązkiem pszczelarza jest zapewnienie pszczołom spokoju.
  
  
• Wirusy pszczoły miodnej: jak zakażają się pszczoły(2)
  dr hab. Zbigniew Lipiński
  Wirusy są zagrożeniem dla wszystkich organizmów żywych, w tym owadów. O skali ryzyka, jakie niosą najlepiej świadczy fakt, że wirusy chorobotwórcze dla pszczół miodnych występują powszechnie także u innych stawonogów, zarówno błonkoskrzydłych, jak i niebłonkoskrzydłych, a nawet pajęczaków Varroa destructor. Pszczoły miodne, które prowadzą społeczny tryb życia i żyją w nieporównywalnie większym stłoczeniu niż ludzie, są szczególnie narażone na szybkie wzajemne przekazywanie wirusów. Poziome (horyzontalne) oraz pionowe (wertykalne) przenoszenie wirusów odbywa się, zarówno w samych rodzinach, jak i między nimi w pasiekach, między pasiekami, na trutowiskach itp. Transmisja, czyli przenoszenie wirusów oznacza wniknięcie wirionów do organizmu niezakażonej pszczoły.
  
  
• Naturalne a sztuczne, dobre a złe
  Jakub Jaroński
  Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną: tylko od dawki zależy czy coś jest szkodliwe. Ta myśl Paracelsusa najlepiej oddaje istotę rzeczy. Czy zatem naturalne zawsze oznacza zdrowsze? Czy jest synonimem dobrego? Spróbujmy uporządkować pojęcia związane z pestycydami stosowanymi także w pszczelarstwie.
  
  
• Lipa szerokolistna i gatunki pokrewne
  Marek Pogorzelec
  Lipa szerokolistna to drugi z naszych rodzimych gatunków lip. Jest drzewem długowiecznym, osiągającym majestatyczne rozmiary. Przez Polskę przebiega północna granica naturalnego zasięgu tego gatunku. Jest on zróżnicowany morfologicznie, co stwarza ogrodnikom możliwość wyselekcjonowania drzew o ciekawym wyglądzie, a dendrologom komplikuje ocenę przynależności do gatunku.
  
  
• Dziko żyjące rodziny pszczoły miodnej: zagrożenia i nadzieje (2)
  Bartłomiej Maleta
  Pszczoła miodna potrzebuje wolności i nie musi mieć nad sobą nadzorcy w postaci pszczelarza. Czy ma jednak potencjał, by w czasach warrozy stworzyć dziką populację i przetrwać, a jeżeli tak, to w jakich warunkach? Czy dziko żyjące rodziny pszczele są zagrożeniem dla pasiek? W tym odcinku o eksperymencie przeprowadzonym na Gotlandii, którego celem było sprawdzenie, czy roztocze Varroa destructor są w stanie unicestwić populację pszczół, jeżeli nie będzie ona wspomagana żadnymi kuracjami.
  
  
• O przeróbce woszczyny i wosku
  Dr Artur Kania
  Wosk o naturalnym składzie, barwie, zapachu to surowiec poszukiwany i coraz droższy. Tylko produkt pozbawiony toksycznych związków jest bowiem pełnowartościowy nie tylko w pszczelarstwie, ale również lecznictwie. Zanieczyszczenia można usunąć domowymi sposobami.
  
  
• Probiotyki a zdrowie pszczół
  Piotr Nowotnik
  Coraz częściej do poprawiania kondycji i zdrowia pszczół wykorzystuje się w pszczelarstwie probiotechnologię czy biotechnologię. Preparaty probiotyczne mogą okazać się skuteczną bronią przeciw patogenom powodującym infekcje w pasiekach.
  
  
• Pytania do pszczelarza
  Dr Dariusz Karwan
  W tym numerze Autor odpowiada na pytania Czytelników: Co to jest mleczko pszczele? Czy pszczoły mają warstwę tłuszczu? Czym odżywia się Varroa destructor?
  
  
• Dlaczego pszczoła nazywa się pszczoła?
  Dr hab. Piotr Gąsiorowski
  Wśród słów, których używamy w polszczyźnie i innych językach indoeuropejskich, jest kilka nazw owadów odziedziczonych po dalekich przodkach. Niektóre z nich utrwaliły się szczególnie skutecznie. Należą do nich np. polskie słowa mrówka, osa i szerszeń, a nawet pchła. Przed tysiącami lat brzmiały one nieco inaczej, ale mimo zmian, jakim ulegała ich forma, są to nadal te same słowa. Być może te owady były rozpoznawalne, ponieważ dawały się ludziom we znaki. Można by się spodziewać, biorąc pod uwagę znaczenie miodu w kulturze indoeuropejskiej, że nazwa owada tak pożytecznego i ważnego jak pszczoła miodna również kontynuuje nazwę praindoeuropejską. Tymczasem nic z tego.
  
  
• Na skraju Puszczy Białej
  Jerzy Gnerowicz
  W Polsce jest prawie 2,5 tys. gmin. Ale tylko 13 z nich ma herb z motywem pszczoły, ula czy innym, związanym z pszczelarstwem. Opowieść o symbolach pszczelarskich w herbach obywatelskich naszego kraju postanowiłem rozpocząć od herbu mazowieckiej gminy Rząśnik.
  
  
• WSPOMINAMY Mieczysław Janik: nauczyciel, spółdzielca, społecznik
  To nazwisko znają niemal wszyscy pszczelarze w Polsce. Jedni kojarzą je z Pszczelą Wolą, inni z lubelskim „Apisem”. I w jednym, i drugim przypadku pamięć przywodzi nam na myśl wielkie dokonania. To właśnie Mieczysław Janik stoi za sukcesami i marką zarówno jedynej w Polsce szkoły pszczelarskiej, jak i znanej na świecie spółdzielni produkującej miody pitne i pszczele.
  
  
• Pasieki podczas pandemii: jaki był rok 2020?
  Dr Adriana Mirecka
  Minął kolejny sezon pszczelarski. Wyjątkowy. Od marca żyjemy w stanie pandemii. Jaki okazał się dla pszczelarstwa? Podsumujmy go w najlepszym (tak! najlepszym) periodyku dla właścicieli pasiek i miłośników pszczół.
  
  
• Hetmanki-zgadywanki
  Jadwiga Barbara Caban
  Zapraszamy do zabawy. Przedstawiamy cztery zagadki, przygotowane przez pszczelarkę, Jadwigę Barbarę Caban (tylko ostatnia z nich nie jest anagramem). Pierwszy Czytelnik, który odgadnie wszystkie odpowiedzi i prześle je mailowo na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. otrzyma bezpłatną prenumeratę pisma na dowolny kwartał. Odpowiedzi w numerze 2/2021.
  
  

Okładka: Zimowa pasieka - fot. Milan Motyka

BARWA OZNAKOWANIA MATEK PSZCZELICH

W 2021 roku matki pszczele znakujemy kolorem białym.

XISERGE / PIXABAY

Mieczysław Janik
nauczyciel, spółdzielca, społecznik

To nazwisko znają niemal wszyscy pszczelarze w Polsce. Jedni kojarzą je z Pszczelą Wolą, inni z lubelskim Apisem. I w jednym, i drugim przypadku pamięć przywodzi nam na myśl ważne dokonania. To właśnie Mieczysław Janik stoi za sukcesami i marką zarówno jedynej w Polsce szkoły pszczelarskiej, jak i znanej na świecie Spółdzielni Pszczelarskiej Apis w Lublinie, produkującej miody pitne i pszczele.

Na skraju Puszczy Białej

W Polsce jest prawie 2,5 tys. gmin. Ale tylko 13 z nich ma herb z motywem pszczoły, ula czy innym, związanym z pszczelarstwem. Opowieść o symbolach pszczelarskich w herbach obywatelskich naszego kraju postanowiłem rozpocząć od herbu mazowieckiej gminy Rząśnik.

O symbolicznej otoczce pszczoły, a także symbolice miodu obszernie rozpisuje się w Słowniku symboli prof. Władysław Kopaliński, więc Czytelników zainteresowanych pogłębieniem wiedzy w tej dziedzinie odsyłam do jego książki.

Apiterapia. Leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi

Książka Bogdana Kędzi i Elżbiety Hołdernej-Kędzi właściwie nie wymaga rekomendacji. To kompendium wiedzy na temat miodu i pszczelich produktów (a także leczenia tymi produktami) autorstwa wybitnych i uznanych znawców tematu.

Profesor dr hab. n. farm. Bogdan Kędzia jest częścią historii polskiego pszczelnictwa, pszczelarstwa i apiterapii; należał do jej wytrwałych, niezmordowanych propagatorów. W historii nauki zapisał się również jako mikrobiolog oraz twórca farmakologii leku roślinnego, przyczyniając się do powstania nowego kierunku nauk biologicznych. W tej książce, zrodzonej przy współpracy z żoną, farmaceutką, dzieli się z nami częścią rzetelnej wiedzy.

Miód starszy niż pismo

Około sześć tysięcy lat temu gdzieś na stepach południowo-wschodniej Europy żyli ludzie posługujący się językiem praindoeuropejskim. Pismo jeszcze nie istniało, lecz o języku Praindoeuropejczyków potrafimy się czegoś dowiedzieć dzięki temu, że był on przodkiem kilkuset języków używanych współcześnie.

Rodzina indoeuropejska, jak ją nazywamy, obejmuje języki słowiańskie, bałtyjskie, germańskie, romańskie (wywodzące się z łaciny), celtyckie, grekę, albański i ormiański, a także wielką grupę języków indoirańskich w południowo-zachodniej Azji oraz na subkontynencie indyjskim. Zalicza się do niej ponadto wiele języków wymarłych, lecz utrwalonych w formie pisanej.

Stulecie Śląskiego Związku Pszczelarzy

Początki działalności struktur pszczelarskich na Śląsku są dziełem dwóch postaci – ks. Leopolda Jędrzejczyka i Emanuela Biskupka. Dzięki inicjatywom podjętym przez Sekcję Historyczną Śląskiego Związku Pszczelarzy w Katowicach zachowana zostanie pamięć o ich dokonaniach i zaangażowaniu w rozwój pszczelarstwa na Śląsku.

Śląski Związek Pszczelarzy w Katowicach ma sto lat. Z tej okazji uczczono pamięć ks. Leopolda Jędrzejczyka. Piątego września 2020 roku w ścianę klasztoru sióstr(...)

Winobluszcz – ulubione pnącze pszczół

Winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata (Siebold & Zucc.) Planch.) pochodzi ze wschodniej Azji. Spośród pnączy jest najcenniejszym źródłem po-żytku, zarówno nektarowego, jak i pyłkowego. Podobnie jak bluszcz, potrafi wspinać się na ściany budynków tworząc żywą elewację: wiosną i latem – zieloną, jesienią – przebarwiającą się na kolor czerwony. Jej dodatkową atrakcją są drobne granatowe jagody. Liście ma duże, skórzaste, błyszczące. Ich kształt jest zmienny, choć (...)